Prof. Dr. Levent Eraslan Okula Dönüş: Ebeveyn ve Çocuklar İçin Yeni Başlangıç Rehberi 02.09.2025

Yaz tatilinin o uzun, keyifli günleri geride kalırken, okula dönüş heyecanı kapıyı çalıyor. Yeni bir eğitim-öğretim yılı, çocuklar için öğrenme fırsatlarının, arkadaşlıkların ve kişisel gelişimin kapısını aralarken, ebeveynler için de planlama, sabır ve destek gerektiren bir dönemin başlangıcı anlamına geliyor. Ancak tatilin rahat temposundan okul düzenine geçiş, hem çocuklar hem de aileler için bazı zorluklar barındırabilir. Uyku düzeninin bozulması, ekran başında geçirilen uzun saatler, okul kaygısı ya da derslere karşı motivasyon eksikliği gibi durumlar, bu süreci karmaşık hale getirebilir. Neyse ki, doğru adımlarla bu geçişi hem çocuklar hem de ebeveynler için daha kolay ve keyifli bir hale getirmek mümkün. İşte bu süreçte size yol gösterecek, pratik ve samimi ipuçları.

1- Rutinleri Yeniden Kurun: Düzenin Gücü

Yaz tatili, çocuklar için özgürlüğün ve esnekliğin bol olduğu bir dönemdir. Gece geç yatmalar, sabah geç kalkmalar, öğün saatlerinin kayması derken, günlük rutinler çoğu zaman altüst olur. Ancak okul dönemi, disiplin ve düzen gerektirir. Çocukların zihinsel ve fiziksel olarak okul temposuna hazır olabilmesi için sağlam bir rutine ihtiyaçları var.

-Uyku Düzeni: Okullar açılmadan en az bir hafta önce uyku saatlerini kademeli olarak ayarlamaya başlayın. Örneğin, çocuğunuz gece 23:00’te yatıyorsa, her birkaç günde bir yatış saatini 15-20 dakika erkene çekerek okul için ideal saate (örneğin 21:00-22:00) ulaşabilirsiniz. Sabahları da benzer şekilde erken kalkış alışkanlığı kazandırın.

-Beslenme Alışkanlıkları: Tatilde atıştırmalıklarla dolu, düzensiz öğünler yerini sağlıklı ve düzenli beslenmeye bırakmalı. Kahvaltı, Türk kültüründe “günün en önemli öğünü” olarak görülür; bu yüzden okula dönüş sürecinde besleyici kahvaltılar hazırlamaya özen gösterin. Peynir, zeytin, yumurta gibi protein kaynakları ve tam tahıllı ekmek, çocuğunuzun gün boyu enerjik kalmasına yardımcı olur. Ara öğünlerde ise sağlıklı alternatifler sunabilirsiniz.

-Pratik İpucu: Çocuğunuzla birlikte bir haftalık uyku ve yemek planı yapın. Örneğin, buzdolabına renkli bir tablo asarak sabah ve akşam rutinlerini görselleştirin. Çocuklar, bu tür görsel hatırlatıcıları hem eğlenceli bulur hem de daha kolay uyar.

2- Dijital Dünyadan Gerçek Dünyaya Geçiş

Yaz tatilinde çocukların ekran başında geçirdiği süre genellikle artar. Telefon, tablet, oyun konsolları ya da televizyon, tatilin vazgeçilmez bir parçası haline gelebilir. Ancak okul dönemi, teknoloji kullanımını dengelemenin tam zamanı. Aşırı ekran süresi, dikkat dağınıklığına ve derslere odaklanma sorunlarına yol açabilir.

-Net Kurallar Belirleyin: Çocuğunuzla birlikte, ekran kullanımına dair aile kuralları oluşturun. Örneğin, “Ödev bitmeden telefon yok” ya da “Akşam yemeğinde herkes masada, ekranlar kapalı” gibi kurallar koyabilirsiniz. Bu kuralları belirlerken çocuğunuzun fikirlerini de alın; böylece kurallara uyma motivasyonu artar.

-Alternatif Aktiviteler Sunun: Ekran süresini azaltmanın en iyi yolu, çocuğunuzun ilgisini çekecek başka aktiviteler sunmaktır. Örneğin, birlikte mutfakta kek yapmak, akşam yürüyüşüne çıkmak veya masa oyunları oynamak hem eğlenceli hem de bağ kurmanızı sağlar. Türk ailelerinde akşam çay saatleri bir gelenektir; bu saatleri, ekranlardan uzak, sohbetle geçirebilirsiniz.

-Teknolojiyi Eğitim İçin Kullanın: Teknolojiyi tamamen yasaklamak yerine, onu faydalı bir araca dönüştürün. Eğitim odaklı uygulamalar, interaktif öğrenme platformları veya belgeseller, çocuğunuzun hem öğrenmesini hem de ekran süresini verimli kullanmasını sağlar.

3-Okul Kaygısını Hafifletmek: Duygusal Destek Şart

Okula dönüş, bazı çocuklar için büyük bir heyecan kaynağıyken, bazılarında kaygı ve stres yaratabilir. Yeni bir sınıf, farklı bir öğretmen, arkadaş gruplarındaki değişiklikler ya da artan akademik beklentiler, çocuklarda endişeye yol açabilir. Türk kültüründe aile bağları güçlüdür ve ebeveynler, çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını karşılamada kilit bir rol oynar.

-Açık İletişim Kurun: Çocuğunuzun duygularını paylaşması için güvenli bir alan yaratın. “Okula dönmek seni nasıl hissettiriyor?” veya “Yeni sınıfta seni en çok ne heyecanlandırıyor, neyi merak ediyorsun?” gibi sorularla sohbet başlatabilirsiniz. Çocuğunuzun endişelerini küçümsemeden, empatiyle dinleyin. Örneğin, “Yeni öğretmenimi tanımıyorum, ya beni sevmezse?” diyorsa, “Bu çok normal bir endişe, hepimiz yeni biriyle tanışırken böyle hissedebiliriz. Belki öğretmeninle tanıştığında onun da seninle tanışmaktan mutlu olduğunu görürsün,” gibi destekleyici bir yaklaşım sergileyin.

-Güven Hissini Güçlendirin: Türk ailelerinde sıkça kullanılan “Senin yanındayım” yaklaşımı, çocuklar için büyük bir güven kaynağıdır. Çocuğunuza, okulda karşılaşabileceği zorluklarda yalnız olmadığını hissettirin. Örneğin, okulun ilk günü birlikte okula yürüyerek ya da arabayla giderken keyifli bir sohbet etmek, onun kendini daha rahat hissetmesine yardımcı olabilir.

-Küçük Adımlarla Hazırlık: Eğer çocuğunuz yeni bir okula ya da sınıfa geçiyorsa, okulu önceden ziyaret etmek, sınıfını görmek veya öğretmeniyle tanışmak kaygıyı azaltabilir. Ayrıca, okul malzemelerini birlikte seçmek (kalem, defter, çanta gibi) çocuğun okula dair heyecanını artırabilir.

4-Sosyal ve Akademik Gelişimi Desteklemek

Okul, sadece derslerden ibaret değildir; aynı zamanda çocukların sosyal beceriler kazandığı, kendilerini keşfettiği ve arkadaşlık bağları kurduğu bir yerdir. Bu yüzden çocuğunuzun sosyal çevresini desteklemek, okul başarısını da olumlu etkiler.

-Sosyal Becerileri Güçlendirin: Çocuğunuzu arkadaşlarıyla buluşmaya, okul sonrası oyun gruplarına veya spor faaliyetlerine teşvik edin. Türk ailelerinde sıkça görülen “akşam misafirlikleri” veya komşu çocuklarıyla oyun zamanları, sosyal bağları güçlendirmek için harika bir fırsattır. Ayrıca, müzik, resim, tiyatro gibi okul dışı aktiviteler, çocuğunuzun özgüvenini artırır ve kendini ifade etmesini kolaylaştırır.

-Akademik Motivasyonu Artırın: Tatilden sonra derslere geri dönmek, çocuklar için bazen sıkıcı görünebilir. Bu yüzden, büyük hedefler yerine küçük ve ulaşılabilir adımlarla ilerleyin. Örneğin, “Bu hafta matematikte çarpma konusunu öğrenelim” gibi spesifik hedefler koyun. Çocuğunuzun çabasını takdir edin; “Ne kadar güzel çalıştın, bu soruyu çözmen harika!” gibi olumlu geri bildirimler, öğrenme isteğini canlı tutar.

-Ailece Öğrenme Zamanları: Türk ailelerinde birlikte geçirilen zaman değerlidir. Akşamları bir saatlik “ailece okuma saati” düzenlemek, hem çocuğunuzun okuma alışkanlığını güçlendirir hem de aile bağlarınızı pekiştirir. Ayrıca, ödevlere rehberlik ederken, “Bu soruyu nasıl çözebiliriz, sence?” gibi sorularla çocuğunuzun düşünmesini teşvik edin.

5-Ebeveynlere Özel Not: Sabır ve Denge

Okula dönüş süreci, sadece çocuklar için değil, ebeveynler için de bir uyum sürecidir. Sabah telaşı, ödev takipleri, okul toplantıları derken, kendinizi yorgun hissedebilirsiniz. Türk ailelerinde “anne-baba her şeye yetişir” beklentisi olsa da, kendinize de zaman ayırmayı unutmayın.

-Kendinize İyi Bakın: Çocuğunuzun sağlıklı bir okul dönemi geçirmesi için sizin de enerjik ve huzurlu olmanız gerekir. Kendinize küçük molalar yaratın; bir fincan kahve içmek, kısa bir yürüyüş yapmak ya da sevdiğiniz bir diziyi izlemek bile moralinizi yükseltebilir.

-Ailece Plan Yapın: Ailece yapılan planlar, birliği güçlendirir. Hafta sonları için bir piknik, sinema akşamı veya ailece oynanan bir oyun, hem çocuklar hem de sizin için motivasyon kaynağı olabilir.

Son Söz

Milli Eğitim Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işbirliğinde acil bir şekilde aile içi pedagojik eğitim programları hazırlanmalı ve bunu etkin bir şekilde sürdürmeleri gerekmekte. Bu ihtiyaç okullar açılmadan önce ebeveynler tarafından yapılacak hazırlıklarda kendisini çok yoğun bir şekilde hissettiriyor .

Okula dönüş, sadece bir mevsim değişikliği değil, aynı zamanda yeni başlangıçların, öğrenme fırsatlarının ve güzel anıların kapısını aralayan bir süreçtir. Düzen, iletişim, sabır ve sevgiyle, bu geçişi hem çocuklarınız hem de sizin için keyifli ve verimli bir hale getirebilirsiniz. Unutmayın, çocuğunuzun okuldaki başarısı kadar, mutlu ve kendine güvenen bir birey olması da önemlidir. Yeni eğitim-öğretim yılı, aileniz için bol kahkahalı, öğrenme dolu ve unutulmaz anılarla dolu olsun.