Prof. Dr. Levent Eraslan Pazarlarda Su Satan Çocuklardan, App Yaratan Çocuklara: Dijital Girişimcilik 19.12.2022
Girişimcilik, çok eski dönemlerden beri insanlığın sürekli ilgi alanında olmuş ve çok önemsenmiştir. Öyle ki öğretim programlarına ders olarak konulmuş, hatta çocuklarını betimlemek için ebeveynler: “Bizim oğlan da çok girişimcidir.” gibi tümceler kurmuş. Bu yüzden 1980’li yıllar ve 1990’ların başında pazarlarda su satan, annesi ile anlaşıp soğuk limonata satışını öğle sıcağına denk getirmeye çalışan çocuklar bugün acaba ne yapıyorlar? Girişimci minik ruhları ve becerileri ile önemli kazançlar mı elde ediyorlar, yoksa ayın on beşini iple mi çekiyorlar?
Girişimcilik; günümüzde tekno-dijital yeni toplumun kimi alanlarında farklı beceriler ile dönüşüyor ve dijital girişimcilik adıyla literatüre giriyor. Çünkü dijitalleşen gündelik yaşam, yeni ürün ve uygulamaları da beraberinde getirdi. Değişen eğitim, ekonomi, endüstri, eğlence sektörü, sağlık ve diğer alanlarda; yüzlerce, hatta binlerce dijital uygulama akıllı telefonların ekran yüzünü dolduruyor. Öyle ki diyet yapmaktan su içmeye, dizi seyretmekten ödev kontrolüne akla gelebilecek her alanda (ihtiyaçta) bir uygulama geliştirilmiş ve hizmete sunulmuş durumda. App Store, Google Play, APKMirror, Aptoid gibi depolar böylesi uygulamaları barındırıyor ve onlara avantaj kazandırıyor.
Peki bunları geliştirenler kimler, hangi motivasyon ile dijital alanda girişimci olma yolundalar? Öncelikle bu sorunun yanıtını vermek için kült dijital liderlere bakmalı. Bir çırpıda akla gelen ve popülerlikleri ile ön planda olan erken dönem dijital liderler arasında; Bill Gates, Steve Jobs, Jack Ma, Elon Musk, Mark Zuckenberg, Jeff Bezos’u saymak mümkün. Peki, bu kişilerin ortak noktaları nedir; sıradışı olmak mı, yoksa fırsatları görüp değerlendirmek mi?
Bu soruların elbette tek yanıtı yok; içinde bulundukları eğitim sisteminden tutun toplumun onlara fırsat sunma kapasitesine, kişisel özelliklerden aile desteğine birçok parametrenin varlığından söz edilebilir. Ancak bu kişilerin öz yaşam öyküleri incelendiğinde ortak noktaların cesaret ve başarısızlıktan öğrenme gibi özellikler ile inanç ve tutku gibi duygular olduğunu görebiliriz.
Peki nedir bu dijital girişimcilik? Neden bu kadar önemsendi?
Dijital teknolojinin girişimciliğe yansıması olarak tanımlanan dijital girişimcilik, son zamanlarda iş dünyasında popüler bir kavram olarak kullanılmaya başlandı. Startup adı verilen başlangıç şirketlerin piyasa ve kamu tarafından desteklenmesi dijital yerlileri, bir başka deyişle D(ijital) jenerasyonunu, yeni dijital teknolojiler kullanarak girişimler yaratmak veya mevcut işletmeleri dönüştürmek gibi alanlarda cesaretlendirdi.
Fiziksel bir iş alanına yatırım yapmaya gerek duyulmadan internet vasıtasıyla iş kurmayı, çevrim içi ürün veya hizmet satışı yapmayı kolaylaştıran; aynı zamanda sosyal medya, mobil internet, büyük veri analitiği ve bulut teknolojileri gibi dijital teknolojilerin ticari fırsatlar yaratmak, bilgi yaymak, müşteriler ve ortaklar ile işbirliği yapmak için araç olarak kullanıldığı dijital girişimcilik, ekonomik büyüme, istihdam olanakları ve yenilikçiliğe katkı sağlamak açısından önemli bir yere sahip.
Bu tanımlardan sonra tekrar dijital liderler üzerinden ama bu sefer daha genç ve daha farklı dijital alanlarda faaliyet gösterenlerden devam edelim. Yukarıda erken dönem dijital girişimlerin bir kısmını saydık. Peki, gençlerin çok yoğun kullandığı Spotify’ın kurucusu Daniel Ek, Instagram’ın kurucularından Kevin Systrom ve Mike Krieger, Snapchat'in kurucusu Evan Spiegel nasıl bir ruh haliyle hareket etti? Hikayelerini okudukları dijital kurucu babalardan mı etkilendiler, yoksa sadece önlerine mi baktılar? Bu sorunun yanıtını Daniel Ek’in öz yaşam öyküsünün kilometre taşlarında görebiliriz:
Evet, görüldüğü gibi Ek önemli bir rol model, çocukluğundan beri yazılım ve teknoloji alanlarında yer almış. Kişisel merak ile ihtiyaca dönük dijital tasarlama becerisi, onu şu anda çok önemli bir dijital lider konumuna yükseltmiş.
Peki iş dünyası C level yöneticiler, karar vericiler ve dijital girişimcilik ile ilgili neler yapmalı?
Öncelikle çevrenizdeki gençleri iyi izlemeniz gerekiyor; hangi dijital alışkanlıklara sahipler, hangi dijital araç gereç ve uygulamaları takip ediyorlar? Bunların gözlenmesi, size çok önemli bir şekilde mevcut durumu gösterecektir.
Şirket içinde gençlerin dijital girişimcilik potansiyellerini ve yaratıcılıklarını geliştirecek çalışma ortamı hazırlayın ve ödüllü yarışmalar organize edin. Böylece hem gençleri izleyebilme hem de olası yeni ve parlak fikirleri ortaya çıkarma olasılığı oluşabilir.
Demo Day adı verilen, yatırımcılar ile girişimine yatırım arayan kişilerin/grupların bir araya geldiği etkinliklere katılmaya gayret gösterin. Bu tip toplantılar, size genel panoramayı gösterecektir.
Teknokent ziyaretleri planlayın. Startup’ların ve diğer şirketlerin yer aldıkları ve çeşitli avantajları barındıran bu yerlerde B2B, B2C gibi pazarlama süreçleri ile ürünlerini tanıtma olanakları mevcut.
Sürdürülebilirlik alanında faydalı girişimlere destek olun ve kadın girişimcilerin test imkanlarını genişletin. Böylece dijital kadın liderlerin sayısı artacak ve rol model kadın sayısı artacaktır.
Sonuç olarak “dijitalleşen dünyada” sözü ile başlayan her cümle, artık beylik bir ifade haline geldi. Bunu aşmak ve geliştirmek, dijital girişimciliği destelemek ve geliştirmek ile mümkün. Bunu yapmak sadece özel sektörün sorumluluğu değildir; dijital girişimcilik, kamunun ve sivil toplumun destekleri ile hayata geçecektir.
