Prof. Dr. Levent Eraslan Ülkemizde özel okullar ve fiyat politikaları üzerine kısa bir analiz 13.01.2025

Eğitim sektörü hem kamusal hem de özel alanlarda toplumsal kalkınmanın temel taşlarından biridir.

Ancak özel okulların fiyat politikaları ve öğretmenlerin özlük hakları konuları, sektörün önemli yapısal sorunlarından birkaçıdır.

Bu sorunların ele alınması, sadece eğitim kalitesinin artırılması için değil, aynı zamanda toplumsal adaletin sağlanması için de kritik bir önem taşıyor.

Bu bağlamda yapılan değerlendirmeler, sektördeki durumun kapsamını ve iyileştirme gerekliliğini gözler önüne seriyor.

Özel okullardaki fiyat politikaları

Özel okullardaki fiyat politikaları son yıllarda özel okulların eğitim ücretlerindeki artış hem velilerin mali yükünü artırıyor hem de eğitime erişimde fırsat eşitliğini zedeliyor.

Özel okul ücretlerinin hesaplanmasında dikkate alınan temel unsurları şu şekilde özetleyebiliriz:

1. Operasyonel maliyetler: Öğretmen maaşları, bina kirası, enerji giderleri ve eğitim materyalleri gibi temel harcamalar fiyatların belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
    
2. Teknoloji ve altyapı geliştirmeleri: Dijital dönüşüm ve yenilikçi eğitim uygulamaları, okulların teknolojiye yaptığı yatırımları artırıyor. Bu da ücretlere yansıyor.
    
3. Ekonomik dalgalanmalar: Kur dalgalanmaları ve küresel ekonomik krizler, ithalata dayalı materyallerin maliyetini artırarak fiyatları yükseltiyor.
    
4. Piyasa rekabeti: Sektördeki rekabet, bazı okulları eğitim kalitesinden ödün vermeden daha yüksek fiyat politikalarına yönlendirebiliyor.

Bu durum, fiyat politikalarının daha şeffaf ve erişilebilir bir şekilde düzenlenmesi gerektiğini açıkça gösteriyor.

Velilerin hangi kalemlere ödeme yaptığını anlaması, güven ve şeffaflık açısından kritik öneme sahip.

2025-2026 eğitim öğretim yılında özel okulların öğrenci fiyat sistematiği şu şekilde:

• Aralık 2024 TÜFE 12 aylık ortalaması yüzde 54,8
• Aralık 2024 ÜFE 12 Aylık ortalaması yüzde 41,10
• Özel okullar ara sınıflardaki öğrencileri için gelecek yılki eğitim öğretim ücretlerinin hesaplanmasında daha önce olduğu gibi (ÜFE + TÜFE/2) + 5 formülüne göre belirlenir.
• Özel Okullar 2025-2026 Eğitim Öğretim Yılı ara sınıf tavan ücretleri bir önceki yılın eğitim ücretine maksimum yüzde 54,8 artış yapabilirler.
• Kademe geçişleri ise serbest piyasa ekonomisinde serbest bırakılır. Okullar yeni kayıt olarak değerlendirebilir ya da geçiş indirimi adı altında yüzde 5 ila yüzde 10 gibi yeni kayıt ücretinden indirim yapar.
• Yemek ücretleri ise serbest piyasa ekonomisine göre herhangi bir taban-tavan fiyat verilemez.

Bu düzenleme, veliler açısından öngörülebilir bir fiyat politikasının oluşturulmasına yardımcı olmayı amaçlarken, aynı zamanda özel okulların sunduğu hizmetlerin maliyet artışlarını dengelemesini sağlıyor.

Kıyafet ve etüt fiyatları ne kadar zamlanacak?

• Yeni yönetmelikte yemek ve servis ücretlerine yönelik bir düzenleme yok ancak diğer hizmetlere ilişkin önlemler alındı.
   
• Buna göre pansiyon, kıyafet, etüt, uluslararası diploma, sertifika programı gibi hizmetlerin ücretleri artık bir formüle göre hesaplanacak.
   
• Böylece gelecek yıl bu kalemlere en fazla yüzde 49,8 oranında zam yapılabilecek.

Bu bağlamda, kıyafet ve etüt fiyatlarının belirlenmesinde kullanılan formül, diğer hizmetlerdeki fiyat artışlarını düzenleyerek hem okulların sürdürülebilirliğini sağlamayı hem de veliler için öngörülebilir bir maliyet planı oluşturmayı hedefliyor.

Öğretmenlerin özlük hakları

Öğretmenlerin özlük hakları eğitim sisteminin temel taşlarından biri olan öğretmenler, özel okullarda ne yazık ki hak ettikleri maddi ve manevi koşullara her zaman erişemiyor.

• Maaş yetersizliği: Birçok özel okulda öğretmen maaşları, geçim standartlarının altında kalıyor.
   
• Mesleki gelişim eksikliği: Mesleki eğitim ve seminerlerin yetersizliği, öğretmenlerin gelişimini engelliyor, motivasyonlarını düşürüyor.
   
• İş güvencesi eksikliği: Belirsiz sözleşmeler ve kısa vadeli istihdam politikaları, öğretmenlerin geleceğe dair endişelerini artırıyor.

Bu sorunların çözümü, öğretmenlerin özlük haklarının güvence altına alınması ve iyileştirilmesi ile mümkün.

Bu bağlamda maaşların artırılması, iş güvencesinin sağlanması ve mesleki gelişim imkanlarının genişletilmesi gerekli.

Çözüm önerileri

1. Devlet desteklerinin artırılması: Özel okullara yönelik teşviklerin artırılması, fiyatların kontrol altına alınmasına ve eğitim kalitesinin korunmasına katkı sağlar.
    
2. Şeffaf fiyatlandırma: Velilere fiyatlandırma sürecinin tüm detaylarıyla açıklanması, güven ortamını güçlendirir.
    
3. Öğretmen haklarının güvence altına alınması: Öğretmen maaşlarının artırılması, iş güvencesi sağlanması ve mesleki gelişim programlarının teşvik edilmesi, eğitim kalitesini doğrudan olumlu yönde etkiler.
    
4. Denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi: Eğitim kalitesinin düzenli denetimlerle izlenmesi, sektörde standartların korunmasını sağlar.
    
5. Paydaş iş birliği: Veliler, öğretmenler, okul yöneticileri ve devlet yetkililerinin katılımıyla ortak stratejiler geliştirilmeli.
    
6. Fiyatlandırma metodolojisinin standardizasyonu: Özel okulların fiyatlarını belirlerken kullandıkları yöntemlerin standart hale getirilmesi, haksız rekabeti ve keyfi fiyat artışlarını engeller.

Sonuç

Bu çalışma, özel okulların fiyat politikaları ve öğretmenlerin özlük haklarına ilişkin mevcut durumun derinlemesine bir analizini sunarak, eğitim sektöründe karşılaşılan sorunlara ışık tutuyor.

Eğitimde fırsat eşitliğini artırmak, kalite standartlarını yükseltmek ve öğretmenlerin mesleki motivasyonunu güçlendirmek, sürdürülebilir bir eğitim sistemi için kritik öneme sahip.

Araştırma, özel okullardaki fiyat politikalarının şeffaflaştırılmasının ve denetim mekanizmalarının güçlendirilmesinin, hem velilerin üzerindeki ekonomik yükü hafifleteceğini hem de eğitime erişimde daha adil bir yapı oluşturacağını ortaya koyuyor.

Aynı zamanda, öğretmenlerin özlük haklarının güvence altına alınması, mesleki gelişim imkanlarının artırılması ve iş güvencesinin sağlanması, eğitim kalitesini doğrudan etkileyen temel unsurlardır.

Devlet teşviklerinin artırılması, paydaşlar arasında iş birliğinin güçlendirilmesi ve fiyatlandırma metodolojilerinin standardize edilmesi gibi çözüm önerileri hem özel okulların finansal sürdürülebilirliğini hem de toplumsal beklentileri karşılamayı hedefliyor.

Eğitim sektöründe alınacak bu tür önlemler, yalnızca bireysel değil, toplumsal düzeyde de uzun vadeli faydalar sağlayacaktır.

Sonuç olarak, eğitim sisteminin temel taşı olan öğretmenler ve eğitime erişimde fırsat eşitliği, sektörün sürdürülebilirliği ve toplumsal kalkınma açısından vazgeçilmez unsurlardır.

Bu nedenle, özel okulların fiyat politikalarının ve öğretmen özlük haklarının iyileştirilmesine yönelik stratejik adımların zaman kaybetmeden uygulanması gerekir.

Bu adımlar, yalnızca eğitim sektörünü değil, genel anlamda toplumsal gelişmeyi de olumlu yönde etkileyecektir.